آیا بیت کوین کلاهبرداری است؟

امروز میخواهیم به مهمترین سوالی که ممکن است ذهن سرمایه گذاران را درگیر کند،پاسخ دهیم.آیا بیت کوین کلاهبرداری است؟

چهره های سرشناس و بزرگی مانند نوریل روبینی،جیمی دیمون،وارن بافت،پل کروگمن ،جک بوگل و منتقد سر سخت بیت کوین پیتر شیف نیز به این موضوع پرداخته اند و ادعا کرده اند که بیت کوین کلاهبرداری است.اما آیا این ادعا درست است؟

به تازگی نیز پیتر شف مدعی شده بیت کوین کلاهبرداری است و شرکت استراتژی ورشکست خواهد شد!

Peter Schiff، اقتصاد دان و سرمایه‌گذار مشهور طلا، در یک پادکست به شدت از بیت کوین و شرکت استراتژیStrategy مایکل سیلور Michael Saylor انتقاد کرد. او ادعا کرد که بیت کوین برخلاف ادعای حامیانش، عملکردی شبیه طلا نداشته و آن را یک دارایی پرریسک و کلاهبرداری خواند.

شف همچنین پیش‌بینی کرد که شرکت استراتژی (مایکرواستراتژی سابق) به دلیل خرید بیت کوین ورشکست خواهد شد. با این حال، شرکت سیلور همچنان به خرید بیت کوین ادامه می‌دهد.

شف معتقد است بیت کوین هیچ هدف مشخصی ندارد و برخلاف سهام شرکت‌های فناوری، فاقد روایتی برای سودآوری آینده است.

پیتر شیف کیست؟

به نقل از ویکیپدیا : پیتر دیوید شف (تلفظ می‌شود /ˈʃɪf/; زاده ۲۳ مارس ۱۹۶۳) یک بروکر سرمایه‌گذاری، نویسنده و صاحبنظر امور مالی اهل ایالات متحده آمریکا است.

پدر او اروین شف تاجر و از سران جنبش ضد مالیات در آمریکا بود او در سال ۲۰۰۸ و در سن ۷۸ سالگی به ۱۳ سال زندان محکوم شد و در سن ۸۷ سالگی در زندان ایالتی فورت ورث در تگزاس درگذشت.

بررسی ادعای پیتر شیف و واقعیت‌های بازار،آیا بیت کوین کلاهبرداری است؟

  1. ادعای «کلاهبرداری» بودن بیت‌کوین
    • پیتر شف می‌گوید بیت‌کوین «هیچ ارزش ذاتی‌ای ندارد» و بازاریابی آن به‌عنوان «طلای دیجیتال» یک «تقلب» است.
    • اما در واقع، «ارزش ذاتی» مفهومی به‌شدت ذهنی است و حتی پول کاغذی یا طلا هم ارزش خود را از توافق اجتماعی و کاربرد کسب می‌کنند، نه یک ویژگی فیزیکی ذاتی. بسیاری از اقتصاددانان تأکید می‌کنند که ارزها بر اساس عرضه، تقاضا، امنیت شبکه و هزینه‌های تراکنش ارزش‌گذاری می‌شوند.
    • بازده ۱۲ ماهه: بیت‌کوین در مقابل طلا
    • طبق داده‌های Ycharts، قیمت بیت‌کوین از آوریل ۲۰۲۴ تا آوریل ۲۰۲۵ حدود ۳۳.۰۵٪ رشد کرده است.
    • در حالی که طبق گزارش GoldPrice.org، قیمت طلا در همان دوره ۳۴.۶۸٪ افزایش یافته است.
    • بنابراین بازدهی بیت کوین همیشه بیشتر از طلا نبوده است اما به دلیل ماهیت بیت کوین که یک دارایی با ریسک بالاست در مقابل طلا که یک دارایی با ریسک متوسط است، نوسان بیشتری دارد.
    • آیا بیت‌کوین «طرح کلاهبرداری» است؟
      • بیت‌کوین یک پروتکل متن‌باز با هزاران گره (Node) پراکنده در جهان است و هیچ نهاد متمرکزی کنترلی بر صدور یا جابجایی آن ندارد.
      • این ساختار توزیع‌شده و شفافیت شبکه، آن را از تعریف «کلاهبرداری» (که نیازمند سوء‌نیت و پنهان‌کاری است) دور می‌کند.
      • ارزش بیت‌کوین عمدتاً از اثر شبکه، مقاومت در برابر سانسور و نظریهٔ کمیابی دیجیتال آن ناشی می‌شود.
      • پیش‌بینی ورشکستگی شرکت Strategy (سابقاً MicroStrategy)
    • Strategy تا میانهٔ آوریل ۲۰۲۵ حدود ۴۹۹٬۰۹۶ واحد بیت‌کوین با میانگین بهای تمام‌شده ۶۶٬۰۰۰ دلار خریده است (بهای بازار فعلی ≈۸۴٬۰۰۰ دلار)، یعنی دارایی بیت‌کوین آن ≈۴۲ میلیارد دلار است.
    • بدهی‌های شرکت عمدتاً اوراق قرضهٔ قابل‌تبدیل به ارزش ۸.۲ میلیارد دلار است که سررسید اصلی آن بین ۲۰۲۷–۲۰۲۸ قرار دارد. حتی در صورت افت شدید قیمت بیت‌کوین تا ۵۰٪، همچنان دارایی‌ها بیش از بدهی‌ها هستند.
    • نسبت اهرمی (Debt/Assets) شرکت حدود ۱۹٪ بوده و با توجه به فاصلهٔ زمانی سررسید بدهی‌ها، احتمال ورشکستگی در کوتاه‌مدت بسیار پایین است.

هرچند پیتر شیف عمومًا منتقد سرسخت بیت‌کوین است، اما در موارد محدودی نیز نظراتی داشت که تا حدی به نفع این دارایی برداشت می‌شوند:

  1. پشیمانی از عدم سرمایه‌گذاری در گذشته
    در نوامبر ۲۰۲۴، شیف در توییتی اعتراف کرد که اگر در سال‌های ابتدایی (زمانی که قیمت بیت‌کوین یک دلار بود) می‌دانست حباب آن تا این حد رشد می‌کند، حتماً «سرمایه‌گذاری کلانی» می‌کرد:

    «نه—وقتی قیمتش ۱ دلار بود، هرگز فکر نمی‌کردم حباب تا این حد بزرگ شود. اگر می‌دانستم، روی بیت‌کوین سرمایه‌گذاری می‌کردم.»
    منبع : Benzinga

  2. به رسمیت شناختن بلاک‌چین و «طلای دیجیتال»

    • شیف در برخی مواضع – هرچند برای نقد ایده «ایجاد ذخیرهٔ استراتژیک بیت‌کوین» – بیت‌کوین را «طلای دیجیتال» خوانده است، یعنی ضمن انتقاد از سیاست‌های حامیانش، پذیرفته شباهت‌هایی با طلا دارد. منبع : CryptoSlate

    • او همچنین تأکید کرده که اگر طلا «توکنایز» (رمزینه) شود، می‌تواند به «واحد پولی» کارآمدتری تبدیل شود و از فناوری بلاک‌چین سود ببرد—نشان‌دهندهٔ احترام او به خودِ تکنولوژی زیربنایی بیت‌کوین.

آیا افراد مهم دیگری نیز از بیت کوین انتقاد کرده و آن را کلاهبرداری دانسته اند؟

علاوه بر پیتر شیف، چندین چهرهٔ برجستهٔ اقتصادی و مالی هم بیت‌کوین را «کلاهبرداری» یا «حباب» خوانده‌اند:

  • نوریل روبینی (Nouriel Roubini)
    او در جلسهٔ استماع سنا در اکتبر ۲۰۱۸ بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال را «مادر تمام کلاهبرداری‌ها و حباب‌ها» توصیف کرد و گفت تنها گروهی از مردم—«کلاهبردارها، دلالان، جنایتکاران و حریص‌ها»—از آن سود می‌برند.
  • جیمی دیمون (Jamie Dimon)، مدیرعامل JPMorgan Chase
    • در سپتامبر ۲۰۱۷ گفت:

      «اگر منظورتان کریپتو مثل بیت‌کوین است، من همیشه گفته‌ام یک کلاهبرداری است.

    • در ژانویهٔ ۲۰۲۵ هم دوباره تکرار کرد که بیت‌کوین «بدون ارزش ذاتی» است و «ارز مورد علاقهٔ مجرمان» برای پولشویی و جرائم سایبری محسوب می‌شود. 
  • وارن بافت (Warren Buffett)، سرمایه‌گذار افسانه‌ای
    • در مجمع سهامداران برکشایر هاتاوی (۲۰۱۸) بیت‌کوین را «احتمالاً سم موش به توان دو» خواند. 
    • قبلاً هم در ۲۰۱۴ هشدار داده بود: «از آن دوری کنید؛ اساساً یک توهم است.»
  • پل کروگمن (Paul Krugman)، ستون‌نویس نیویورک‌تایمز و برندهٔ نوبل
    • در یادداشتی در ژوئن ۲۰۲۲ بیت‌کوین و کریپتو را «کلاهبرداری» خواند و مقایسه‌اش کرد با حباب مسکن ۲۰۰۸:

      «از شکاف بزرگ به کلاه‌برداری بزرگ رفته‌ایم.»

  • جک بوگل (Jack Bogle)، بنیان‌گذار Vanguard Group
    • در نوامبر ۲۰۱۷ در جلسهٔ Council on Foreign Relations گفت:

      «از بیت‌کوین مثل طاعون دوری کنید؛ هیچ چیز در پشتش نیست جز امید به فروش به نفر بعدی با قیمت بالاتر.»

این چهره‌ها با جایگاه‌های متنوع—از اقتصاددان و سیاست‌گذار مالی تا مدیر ارشد بانکی و سرمایه‌گذار—همه روی نقاط مشترکی تأکید کرده‌اند: نوسان شدید، نبود پشتوانهٔ تولیدی یا ذاتی، و استفادهٔ جنایی از بیت‌کوین. بنابراین انتقاد از بیت‌کوین به «کلاهبرداری» یا «حباب» توسط افراد مهم در جهانِ اقتصاد و مالی، امر نادری نیست.

بر خلاف این،افراد مشهور بسیاری از سراسر جهان از بیت کوین حمایت کرده اند و به دلایل مختلفی به آن اعتقاد دارند. 

  • ایلان ماسک:
    • ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا و اسپیس ایکس، یکی از مشهورترین حامیان بیت کوین است. او بارها در مورد پتانسیل بیت کوین به عنوان یک ذخیره ارزش و یک ارز دیجیتال صحبت کرده است.
    • دلیل: ماسک معتقد است که بیت کوین می تواند جایگزینی برای سیستم مالی سنتی باشد و به افراد قدرت بیشتری بر دارایی هایشان بدهد.
  • جک دورسی:
    • جک دورسی، بنیانگذار توییتر، یکی دیگر از حامیان سرسخت بیت کوین است. او بارها بیت کوین را به عنوان “ارز اینترنت” توصیف کرده و معتقد است که می تواند به یک ارز جهانی تبدیل شود.
    • دلیل: دورسی معتقد است که بیت کوین می تواند به افراد در سراسر جهان دسترسی بیشتری به خدمات مالی بدهد و به ایجاد یک سیستم مالی عادلانه تر کمک کند.
  • مایکل سیلور:
    • مایکل سیلور، مدیرعامل مایکرواستراتژی، یکی از بزرگترین سرمایه گذاران نهادی در بیت کوین است. او معتقد است که بیت کوین یک ذخیره ارزش عالی است و می تواند در برابر تورم محافظت کند.
    • دلیل: سیلور معتقد است که بیت کوین یک دارایی دیجیتال کمیاب است که ارزش آن در طول زمان افزایش خواهد یافت.
  • دوقلوهای وینکلووس:
    • کامرون و تایلر وینکلووس، بنیانگذاران صرافی جمینی، از اولین سرمایه گذاران بزرگ در بیت کوین بودند. آنها معتقدند که بیت کوین پتانسیل تبدیل شدن به طلای دیجیتال را دارد.
    • دلیل: دوقلوهای وینکلووس معتقدند که بیت کوین یک دارایی دیجیتال امن و غیرمتمرکز است که می تواند در برابر بی ثباتی اقتصادی محافظت کند.
  • مایک تایسون:
    • مایک تایسون، بوکسور حرفه ای سابق، یکی از مشهورترین افرادی است که بیت کوین دراختیار دارد. او مفتخر بود که بخشی از انقلاب دیجیتالی باشد و با تولیدکنندگان خودپرداز بیت کوین شریک شد.
    • دلیل: او پتانسیل بیت کوین را زودتر از بسیاری از افراد مشهور دید.
  • ویتالیک بوترین:
    • ویتالیک بوترین، بنیانگذار اتریوم، دومین ارز دیجیتال بزرگ جهان، از علاقه مندان و صاحب نظران در حوزه ارزهای دیجیتال و بلاک چین است. اگرچه او بیشتر به خاطر اتریوم شناخته می شود، اما دیدگاه ها و تحلیل های او در مورد کل فضای کریپتو، از جمله بیت کوین، مورد توجه قرار می گیرد.
    • دلیل: بوترین به طور کلی به پتانسیل فناوری بلاک چین و ارزهای دیجیتال برای تغییر صنایع و ایجاد سیستم های مالی غیرمتمرکز اعتقاد دارد.
  • برایان آرمسترانگ:
    • برایان آرمسترانگ، مدیرعامل و بنیانگذار صرافی کوین بیس، یکی از چهره های کلیدی در صنعت ارزهای دیجیتال است. کوین بیس به عنوان یکی از بزرگترین صرافی های جهان، نقش مهمی در دسترسی افراد به بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال داشته است.
    • دلیل: آرمسترانگ به پتانسیل بیت کوین برای تبدیل شدن به یک ارز جهانی و ایجاد یک سیستم مالی بازتر اعتقاد دارد و تلاش زیادی برای تسهیل دسترسی و استفاده از آن انجام داده است.
  • کریس دیکسون:
    • کریس دیکسون، یک کارآفرین و سرمایه گذار مشهور در حوزه فناوری است و در حال حاضر عضو هیئت مدیره شرکت سرمایه گذاری اندریسن هوروویتز (Andreessen Horowitz) است و صندوق سرمایه گذاری ارزهای دیجیتال این شرکت را مدیریت می کند.
    • دلیل: دیکسون به پتانسیل وب 3 و فناوری بلاک چین، که بیت کوین نیز بخشی از آن است، برای ایجاد نسل بعدی اینترنت غیرمتمرکز اعتقاد دارد.
  • پاول دورف:
    • پاول دورف، بنیانگذار تلگرام، اگرچه به طور مستقیم از بیت کوین حمایت نکرده است، اما علاقه مندی او به فناوری بلاک چین و ارزهای دیجیتال مشهود است. تلگرام در گذشته برنامه هایی برای راه اندازی ارز دیجیتال خود (گرام) و پلتفرم بلاک چین (TON) داشت.
    • دلیل: دورف به پتانسیل فناوری غیرمتمرکز برای ایجاد پلتفرم های ارتباطی و مالی جدید اعتقاد دارد.

آیا خالق بلاک چین و بیت کوین یکی است؟ اگر خالق بیت کوین ساتوشی ناکاموتوست،خالق بلاک چین چه کسی است؟

مفهوم «بلاک‌چین» (زنجیرهٔ بلوکی) در واقع نتیجهٔ دو مرحلهٔ تکاملی است:

  1. پایه‌گذاری فنی در سال ۱۹۹۱
    اولین بار Stuart Haber و W. Scott Stornetta در مقالهٔ «How to Time‑Stamp a Digital Document» (ژانویهٔ ۱۹۹۱) ایدهٔ زنجیره‌ای از هش‌ها را برای تضمین صحت و تغییرناپذیری اسناد دیجیتال مطرح کردند. آنها هر سند را در یک بلاک قرار می‌دادند و با هش بلوک قبلی آن را به زنجیره متصل می‌کردند تا امکان دستکاری از بین برود.
  2. پیاده‌سازی و محبوبیت به‌عنوان فناوری پایهٔ بیت‌کوین
    در وایت‌پیپر بیت‌کوین (اکتبر ۲۰۰۸)، فرد یا گروه ناشناسِ ساتوشی ناکاموتو این ساختار را برای ایجاد اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز به‌کار برد:

    • ناکاموتو با افزودن مکانیزم اجماع مبتنی بر «اثبات کار» (Proof‑of‑Work) و تنظیم سختی شبکه، یک سیستم بلاک‌چین بدون نیاز به نهاد واسط ساخت.
    • اجرایی شدن این طرح در ژانویهٔ ۲۰۰۹، مسیر استفادهٔ گسترده از بلاک‌چین در حوزهٔ رمزارزها را باز کرد.

جمع‌بندی:

  • طراحی اولیه: Stuart Haber و W. Scott Stornetta (۱۹۹۱)
  • کاربرد و محبوبیت: ساتوشی ناکاموتو با بیت‌کوین (۲۰۰۸–۲۰۰۹)

بنابراین، «خالق بلاک‌چین» را نمی‌توان به یک نفر نسبت داد: ایدهٔ بنیادین از پژوهشگران رمزنگاری آغاز شد و ساتوشی ناکاموتو آن را به‌عنوان زیربنای ارز دیجیتال پیاده کرد.

آیا ناشناس بودن ساتوشی ناکاموتو تاثیری بر روی بیت کوین و ارزهای دیجیتال دارد؟

ناشناس ماندن ساتوشی ناکاموتو—نویسندهٔ مرموز و خالق پروتکل بیت‌کوین—اثرهای مهم و متعددی بر شبکه و جامعهٔ اطراف آن داشته است:

  1. تقویت غیرمتمرکزسازی
    چون هیچ «فرد مرجع» یا «سازمان مرکزی» برای بیت‌کوین وجود ندارد، تصمیم‌گیری‌ها و تغییرات پروتکل صرفاً از طریق اجماعِ فنی جامعهٔ توسعه‌دهندگان و ماینرها انجام می‌شود. این دقیقا همان چیزی است که بیت‌کوین وعده‌اش را می‌داد: واگذاری اختیار و اعتماد از دست نهادهای متمرکز به اجزای پراکنده و همتا به همتا. ناشناسی ساتوشی کمک کرد تا هیچ‌کس نتواند ادعای اختیار نهایی بر شبکه را داشته باشد. منبع : Pontem – Lumio L2, Pontem Wallet, & More

  2. تشکیل و نگه‌داشتن جامعهٔ مستقل
    فقدان چهرهٔ شناخته‌شده سبب شد عموم افراد—از توسعه‌دهندگان گرفته تا سرمایه‌گذاران و نود‌ران‌ها—بتوانند بدون «تکیه بر یک رهبر» وارد پروژه شوند و سهم خود را ایفا کنند. این وضعیت از ابتدا باعث شد تا فرهنگ «کد روی میز، حرف روی میز» (Code is Law) حاکم شود و هیچ‌کس نتواند به‌تنهایی جهت پروژه را تغییر دهد. منبع: Investopedia

  3. افزایش جذابیت و اسطوره‌سازی
    مرموز بودن ساتوشی و «ناپدید شدن» او در سال ۲۰۱۰ به افسانهٔ بیت‌کوین کمک کرد و توجه رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و کاربران را بیشتر معطوف این فناوری کرد. این جذابیت اسطوره‌ای تا امروز ادامه دارد و باعث شده بیت‌کوین فقط یک محصول فناوری نباشد، بلکه نمادی از استقلال مالی و برابری دسترسی تلقی شود. منبع: CoinDesk

  4. کاهش ریسک حقوقی و سیاسی
    اگر هویت سازنده علنی می‌شد، او می‌توانست هدف اقدامات قضایی یا سیاسی قرار گیرد—مثلاً به جرم «صدور پول بدون مجوز» یا «تشویق به دور زدن تحریم‌ها». ناشناسی ساتوشی عملاً پروتکل را از حملات حقوقی در امان نگه داشته است. منبع: Medium

  5. ریسک بزرگِ جابه‌جایی سرمایه
    ساتوشی به‌گفتهٔ برخی در حدود یک‌میلیون بیت‌کوین استخراج کرده که اگر روزی ناشناس نبوده یا کلیدهایش را به‌طور عمومی منتشر کند و بخواهد جابه‌جا کند، احتمالاً بازار دچار شوک و ریزش قیمت خواهد شد. جامعهٔ بیت‌کوین عملاً بر این «فرضیهٔ ناپدیدی» تکیه کرده که «ساتوشی و سکه‌هایش برای همیشه رفته‌اند».

اگر بیت کوین را شخص ناشناسی به نام ساتوشی ناکاموتو خلق کرده ،بنابراین سرورهای اولیه بیت کوین در کدام کشور بوده است؟

بیت‌کوین BITCOIN هیچ «سرور مرکزی»‌ای ندارد که بشود آن را در یک کشور مشخص پیدا کرد؛ بلکه شبکهٔ آن متشکل از ده‌ها‌هزار «نود» (node) است که توسط افراد یا سازمان‌های مختلف در سراسر جهان – چه روی سرورهای ابری و چه روی ماشین‌های خانگی – راه‌اندازی می‌شوند.

  • توزیع جغرافیایی نودها
    به‌گزارش Bitnodes، در لحظهٔ ضبط (۱۹ آوریل ۲۰۲۵؛ ۱۳:۴۰:۴۴ CEST) حدود ۲۱٬۴۱۸ نود «قابل‌دستیابی» شناسایی شده است که توزیع عمدهٔ آن به شرح زیر است:

    1. نودهای مخفی‌شده در شبکهٔ Tor («n/a») ⇒ ۶۵٫۵۶٪
    2. ایالات متحدهٔ آمریکا ⇒ ۱۰٫۱۴٪
    3. آلمان ⇒ ۵٫۷۰٪
    4. فرانسه ⇒ ۲٫۵۵٪
    5. کانادا ⇒ ۱٫۶۹٪
    6. فنلاند ⇒ ۱٫۶۸٪
    7. هلند ⇒ ۱٫۵۱٪
    8. بریتانیا ⇒ ۱٫۱۴٪
    9. سوئیس ⇒ ۰٫۹۹٪
    10. فدراسیون روسیه ⇒ ۰٫۸۹٪
      …و بقیه در کشورهای دیگر پراکنده‌اند

آیا سرورهای اولیه بیت کوین در ایران هم وجود داشته؟

مقالهٔ «Information Propagation in the Bitcoin Network» (۲۰۱۳) که بیش از ۴٬۰۰۰ نود را تحلیل کرد، هیچ نودی در خاورمیانه (از جمله ایران) به‌طور معنادار گزارش نکرد. منبع : dpss.inesc-id.ptResearchGate

  • وب‌سایت Bitnodes (که از سال ۲۰۱۳ به‌صورت مستمر نودهای «قابل‌دستیابی» را پایش می‌کند) در آرشیوهای اولیه هیچگاه ایران را بین کشورهای دارای نود قابل‌شمارش قرار نداده است. حتی در آخرین آمارهای ۲۰۲۵ هم ایران در بین ۹۸ کشوری که نود دارند، نامی از آن نمی‌بریم (و در رتبهٔ بالایی قرار ندارد) منبع: Bitnodes

  • شروع فعالیت کاربران ایرانی
    – بر اساس مطالعات و گزارش‌های بعدی (۲۰۱۷–۲۰۱۹)، ایران کم‌کم به‌واسطهٔ استخراج (ماینینگ) وارد دایرهٔ کشورهایی شد که در بیت‌کوین فعال هستند (به‌ویژه برای ماینینگ، نه لزوماً برای میزبانی نودهای عمومی) منبع: Digital Commons
    در فاز آغازین بیت‌کوین (۲۰۰۹–۲۰۱۱) هیچ گزارشی از وجود نود یا «سرور بیت‌کوین» در ایران در دست نیست. نودها عمدتاً توسط توسعه‌دهندگان و ماینرهای اولیه در آمریکا، اروپا و ژاپن راه‌اندازی می‌شدند؛ فعالیت ایرانی‌ها در میدانی مانند ماینینگ از میانهٔ دههٔ ۲۰۱۰ شروع شد، اما ایران هرگز در بین کشورهایی که «نودهای اولیه» میزبان بودند، حضور نداشت.

  • میزبان‌های اصلی نودها (ASها) 
    وقتی نگاهی به شبکه‌های اینترنتی (AS) می‌اندازیم، می‌بینیم:

    • شبکهٔ Tor ⇒ ۶۳٫۸۶٪
    • Hetzner Online GmbH (آلمان) ⇒ ۴٫۱۲٪
    • OVH SAS (فرانسه) ⇒ ۱٫۹۲٪
    • Google Cloud Platform ⇒ ۱٫۹۱٪
    • Amazon (AWS) ⇒ ۱٫۵۸٪
    • DigitalOcean ⇒ ۱٫۱۴٪
    • Comcast، ATT، Contabo و … نیز بخش‌هایی از شبکه را میزبانی می‌کنند.
  • مالکیت و شناسایی
    • هیچ مرجع واحدی وجود ندارد که «مالک کل سرورها» یا همهٔ نودها را شناسایی کند.
    • بسیاری از نودها به‌دلخواه افراد عادی یا کسب‌وکارهای کوچک روی سرور خانگی یا VPS شخصی اجرا می‌شوند.
    • حدود دو سوم نودهای «قابل‌دستیابی» از طریق Tor فعالیت می‌کنند؛ بنابراین هیچ اطلاعاتی دربارهٔ کشور یا مالک آنها در دسترس نیست.
    • از نودهای ابری (مثلاً روی AWS یا Google) بعضاً می‌توان شرکت میزبان را با جستجوی IP شناخت، اما مالک حقیقی (جواب‌دهندهٔ نود) اغلب مشخص نیست.

جمع‌بندی:
از آنجا که شبکهٔ بیت‌کوین BTC کاملاً غیرمتمرکز و متن‌باز است، هیچ «سرور مرکزی» یا مالک واحدی ندارد که بتوان به یک کشور یا شرکت نسبت داد. نودها در صدها کشور و روی انواع مختلف زیرساخت‌ها (از Tor تا دیتاسنترهای بزرگ) پراکنده‌اند و بی‌شمار افراد و سازمان‌ها در نگهداری و ایمنی این شبکه مشارکت می‌کنند.

هر کشور چه سهمی از بیت کوین دارد؟

به نقل از  bitnodes.io جدول زیر درصد توزیع «نودهای قابل‌دستیابی» (reachable nodes) شبکهٔ بیت‌کوین را بر اساس کشور نشان می‌دهد (کل ۲۱٬۴۰۱ نود؛ آمار به‌روز شده: ۱۹ آوریل ۲۰۲۵)؛ توجه کنید که این جدول نشان‌دهندهٔ مکان فیزیکی نودهاست و ربط مستقیمی به حجم داراییِ ذخیره‌شده در هر کشور ندارد:

رتبه کشور / گروه تعداد نودها درصد
1 n/a (Tor Hidden Services) 14,038 65.60%
2 ایالات متحدهٔ آمریکا 2,168 10.13%
3 آلمان 1,219 5.70%
4 فرانسه 543 2.54%
5 کانادا 365 1.71%
6 فنلاند 359 1.68%
7 هلند 323 1.51%
8 بریتانیا 243 1.14%
9 سوئیس 211 0.99%
10 فدراسیون روسیه 189 0.88%
— سایر کشورها (۸۶ کشور) 1,743 8.12%

نکته:

  • «n/a» در این جدول مربوط به نودهایی است که تنها از طریق شبکهٔ Tor (آدرس‌های .onion) در دسترس‌اند.
  • درصدها نشان‌دهندهٔ سهم هر کشور از کل نودهای reachable است و الزاما بیانگر مقدار بیت‌کوین نگهداری‌شده در آن کشور نیست.

با توجه به این گفته ها بار دیگر سوال را مرور کنیم،آیا بیت کوین کلاهبرداری است؟

ادعای «کلاهبرداری» بودن بیت‌کوین به‌طور اخص نادرست است، اما نقدهای متعددی دربارهٔ ریسک‌ها و نوسانات آن وجود دارد:

  1. بیت‌کوین خودِ یک «کلاهبرداری» نیست
    • «کلاهبرداری» (fraud) مستلزم سوءنیت و پنهان‌کاری از سوی عامل یا عاملان مشخص است؛ در حالی که پروتکل بیت‌کوین متن‌باز است و هیچ نهاد متمرکزی بر صدور یا تراکنش‌ها کنترل ندارد. شبکه شفاف (شفافیت دفترکل بلاک‌چین) و توزیع‌شدگی آن با تعریف حقوقی و اقتصادی «کلاهبرداری» همخوانی ندارد. 
  2. اما نقدهای بنیادین وجود دارد
    • حباب و نوسان شدید: بسیاری از اقتصاددانان معتبر (از جمله برندگان نوبل مانند پال کروگمن و رابرت شیلر، و سرمایه‌گذاران بزرگی مثل وارن بافت) بیت‌کوین را «حباب» یا دارایی‌ای با «نوسان غیرقابل‌پیش‌بینی» خوانده‌اند.
    • هزینه تراکنش و انرژی: مقالات متعددی (از جمله در Investopedia) به هزینه‌های بالای تراکنش و مصرف بالای انرژی برای استخراج اشاره کرده‌اند.
    • استفاده‌های مجرمانه: باوجود شفافیت بلاک‌چین، بخشی از فعالیت‌های غیرقانونی (پول‌شویی، بازار تاریک) از طریق بیت‌کوین انجام می‌شود که انتقاداتی را برانگیخته است.
  3. تفاوت میان پروتکل و پروژه‌های متقلبانه
    • بسیاری از «کلاهبرداری‌ها» در حوزهٔ کریپتو (مانند BitClub Network) مربوط به طرح‌های هرمی یا Ponzi بوده‌اند، ولی این‌ها لزوماً ماهیت بیت‌کوین را زیر سوال نمی‌برند.

✅جمع‌بندی : آیا بیت کوین کلاهبرداری است؟

بیت‌کوین به‌عنوان فناوری یک پروتکل شفاف و غیرمتمرکز است و تعریف «کلاهبرداری» بر آن منطبق نیست.

اما ریسک‌های واقعی شامل نوسانات شدید قیمتی، مصرف بالای انرژی و کاربردهای مجرمانه (که در همهٔ بازارها ممکن است رخ دهد) هستند.

بنابراین، انتقادهای اقتصادی و مالی (حباب، ریسک بالا) معتبرند، اما برچسب «کلاهبرداری» به خودِ بیت‌کوین صحیح نیست.

  1. با توجه به این موضوع که بیت کوین کلاهبرداری نیست اما حجم کلاهبرداری و سو استفاده در دنیای ارزهای دیجیتال به دلیل پیچیده بودن فناوری بلاک چین بسیار زیاد است،طبق گزارش Chainalysis در سال‌های اخیر:

    • تخمین زده می‌شود که حدود 80٪ تا 90٪ از پروژه‌های جدید رمزارزی یا بی‌ارزش‌اند یا هدفی جز کلاهبرداری ندارند.

    • این شامل پروژه‌های Pump and Dump، طرح‌های پانزی، توکن‌های بدون پشتوانه و Rug Pull (کشیدن فرش از زیر پای سرمایه‌گذاران) است.

  2. در سال 2022:

    • مجموعاً بیش از 5.9 میلیارد دلار از طریق کلاهبرداری‌های رمزارزی به سرقت رفت (Chainalysis).

  3. در سال 2023:

    • تنها در حوزه‌ی “rug pull” ها، حدود 1.3 میلیارد دلار سرمایه از دست رفت.

📛 چرا این اتفاق می‌افتد؟

  • نبود نهاد ناظر یا قانون‌گذاری سفت‌وسخت.

  • پیچیدگی فنی قراردادهای هوشمند که عموم مردم نمی‌توانند بخوانند.

  • استفاده از هویت‌های جعلی و وب‌سایت‌های فریبنده.

  • تبلیغات اغراق‌آمیز در رسانه‌های اجتماعی و اینفلوئنسرها.

✅ پنج توصیهٔ کلیدی برای جلوگیری از افتادن در دام کلاهبرداری‌ها:

  1. هیچ‌وقت فقط به تبلیغات و احساسات تکیه نکن.
    تحقیق کن. سایت پروژه، تیم توسعه‌دهنده و کد قرارداد را بررسی کن.

  2. از پروژه‌هایی که وعده‌ی سود تضمینی یا رشدهای نجومی می‌دهند دوری کن.
    هیچ پروژه‌ای در ارز دیجیتال سود قطعی ندارد!

  3. در صرافی‌های معتبر و تحت نظارت معامله کن.
    به‌خصوص در معاملات اولیه (IDO/ICO) مراقب باش.

  4. کیف پولت رو به هیچ‌کس نده،حتی به سایت‌ها یا بات‌ها—وصل نکن مگر مطمئن باشی.
    مخصوصاً پروژه‌هایی که برای ایردراپ یا پاداش ازت اتصال والت می‌خوان.

  5. استفاده از ابزارهایی مثل TokenSniffer، Dextools یا [Chainalysis Sanctions Oracle] برای بررسی ریسک قراردادها.

تحلیل رایگان بیت کوین

بازگشت به بالا